ویکی چیست و چرا برای دموکراسی مفید است
فرض کنید یک روز خواب بلند شوید و ببینید که می‌ةوانید محتویات هر وب‌سایتی را که می‌‌خواهید هر جور خواستید عوض کنید. مثلا بروید به سایت احمدی‌نژاد و پنج، شش دکترای دیگر برایش بتراشید. یا اینکه در سایت خاتمی عکس ادیت‌شده‌اش را بدون ریش و عبا و عمامه و با کراوات در صفحّ‌ی اولش بگذارید. کیف دارد، نه؟
ولی باید بگویم که متاسفانه یا خوشبختانه لازم نیست فرض کنید. چنین امکانی همین الان هم وجود دارد؛ از راه تکنولوژی تازه‌ای به نام ویکی یا Wiki که امکان ویرایش هر صفحه‌ی وب را به هر کاربری می‌دهد
ولی بر خلاف تصور همه، مردم تا حالا خیلی خوب از ویکی استفاده کرده‌اند. مشهورترین نمونه‌ی آن یک دانشنامه است با نام ویکی‌پیدیا که چهار سال پیش از یک صفحه‌ی خالی شروع کرد و الان با بیش از یک و نیم میلیون مقاله به بیش از دویست زبان (از جمله فارسی) یکی از بزرگترین مجموعه‌های دانش بشری را جمع‌آوری کرده است. یا مثلا وب‌سایت ویکی‌تراول یا ویکی سفر که با همین ایده دارد سعی می‌کند بزرگترین راهنمای سفر دنیا را گردآورد. یا برای مثال ویکی‌نیوز که تازه راه افتاده و سعی می‌کند اخبار را به کمک کاربران اینترنت جمع کندفلسفه‌ی پشت ویکی خیلی ساده است: خواننده از نویسنده بیشتر می‌داند و اگر بتوان به شکلی به همه‌ی خوانندگان امکانی مساوی داد که هر وقت خواستند تبدبه آسانی تبدیل به نویسنده شوند می‌توان متن‌هایی تولید کرد که کمترین اشکال را داشته باشند. در عین حال، به ازای هر خراب‌کار دهها نفر آدم درست‌کار هست که می‌توانند بلافاصله پس از خراب‌کاری آن را به حالت اول برگردانند
اما ویکی پتانسیل‌هایی فراتر از این هم دارد که کمتر کسی تا حالا از آن بهره برده است. بخصوص از نظر سیاسی، چون شرایط برابر و دموکراتیکی برای تولید یک متن ایجاد می‌کند. برای مثال فرض کنید قرار شود جمعی نامه‌ای دسته‌جمعی به یکی از مقامات بنویسند، طوری که همه با متن آن موافق باشند. ویکی این امکان را به آنها می‌دهد که بعد از چند روز نامه را با تغییراتی که بطور دسته‌جمعی در آن داده‌اند آماده کنند. به بیان دیگر نتیجه‌ی کار بعد از مدتی چیزی است که اتقریبا تمام جمع با آن موافق است، چون در غیر این صورت مخالفان می‌توانستند آن را باز هم تغییر بدهند
ولی باید بگویم که متاسفانه یا خوشبختانه لازم نیست فرض کنید. چنین امکانی همین الان هم وجود دارد؛ از راه تکنولوژی تازه‌ای به نام ویکی یا Wiki که امکان ویرایش هر صفحه‌ی وب را به هر کاربری می‌دهد
ولی بر خلاف تصور همه، مردم تا حالا خیلی خوب از ویکی استفاده کرده‌اند. مشهورترین نمونه‌ی آن یک دانشنامه است با نام ویکی‌پیدیا که چهار سال پیش از یک صفحه‌ی خالی شروع کرد و الان با بیش از یک و نیم میلیون مقاله به بیش از دویست زبان (از جمله فارسی) یکی از بزرگترین مجموعه‌های دانش بشری را جمع‌آوری کرده است. یا مثلا وب‌سایت ویکی‌تراول یا ویکی سفر که با همین ایده دارد سعی می‌کند بزرگترین راهنمای سفر دنیا را گردآورد. یا برای مثال ویکی‌نیوز که تازه راه افتاده و سعی می‌کند اخبار را به کمک کاربران اینترنت جمع کندفلسفه‌ی پشت ویکی خیلی ساده است: خواننده از نویسنده بیشتر می‌داند و اگر بتوان به شکلی به همه‌ی خوانندگان امکانی مساوی داد که هر وقت خواستند تبدبه آسانی تبدیل به نویسنده شوند می‌توان متن‌هایی تولید کرد که کمترین اشکال را داشته باشند. در عین حال، به ازای هر خراب‌کار دهها نفر آدم درست‌کار هست که می‌توانند بلافاصله پس از خراب‌کاری آن را به حالت اول برگردانند
اما ویکی پتانسیل‌هایی فراتر از این هم دارد که کمتر کسی تا حالا از آن بهره برده است. بخصوص از نظر سیاسی، چون شرایط برابر و دموکراتیکی برای تولید یک متن ایجاد می‌کند. برای مثال فرض کنید قرار شود جمعی نامه‌ای دسته‌جمعی به یکی از مقامات بنویسند، طوری که همه با متن آن موافق باشند. ویکی این امکان را به آنها می‌دهد که بعد از چند روز نامه را با تغییراتی که بطور دسته‌جمعی در آن داده‌اند آماده کنند. به بیان دیگر نتیجه‌ی کار بعد از مدتی چیزی است که اتقریبا تمام جمع با آن موافق است، چون در غیر این صورت مخالفان می‌توانستند آن را باز هم تغییر بدهند
ویکی با قدرتی که در ایجاد وفاق دارد می‌تواند بسیار در مسایل سیاسی، حقوقی و اجتماعی کاربرد داشته باشد. برای مثال فرض کنید که یک حزب اساس‌نامه‌اش را به این وسیله بنویسد. یا تحریریه‌ی یک مجله آیین نگارش خود را به این شکل تنظیم کند. و یا اینکه روزنامه‌ای سرمقاله‌اش را با ویکی و به کمک خوانندگانش بنویسد، جوری که روزنامه‌ی لوس‌آنجلس‌تایمز با تازگی شروع کرده استاما برای من هیجان‌انگیزترین استفاده‌ای که از ویکی می‌توان کرد بزرگ‌تر از این حرف‌هایست: تغییر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
برای این کار من متن قانون فعلی را در یک صفحه‌ی ویکی گذاشته‌ام و آن را آماده کرده‌ام تا همه بریزیم سرش و شروع کنیم به درست کردن قانون اساسی ایده‌آل‌مان برای آینده‌ی آرمانی‌ای که برای ایران می‌شناسیم
فقط چند نکته‌ی مهم هست که باید آن را قبل از شروع به کار در نظر بگیرید:- حتما قبل از آغاز ویرایش در سایت ثبت نام کنید تا ویرایش‌هایتان به نام خودتان ثبت شود.- قبل از شروع به کار روی قانون اساسی باید حتما با شیوه‌ی کار کردن با ویکی آشنا شوید. بهترین راه این کار آن است که کمی در گودال ماسه‌ای (اسم بامزه‌ای برایش گذاشته‌اند) تمرین یا اصطلاحا خاک‌بازی کنید تا کار با ویکی دستتان بیاید.- بحث‌ها و اظهارنظرهایتان را درباره‌ی تغییراتی را که دیگران داده‌اند یا خودتان می‌دهید، تنها در صفحه‌ی گفتگو بنویسید. آن هم بطور مجزا و بر اساس هر اصل قانون
به نتیجه رسیدن این پروژه شاید ماه‌ها طول بکشد، ولی چیزی که در نهایت از آن درخواهد آمد قانون اساسی‌ای است که هزاران نفر (در واقع به هر تعداد که در آن شرکت کرده‌اند) از خواستگاه‌های فکری گوناگون روی آن به توافق رسیده‌اند. پس چه بهتر که تعداد زیادتری در آن شرکت کنند. درباره‌اش بنویسید
posted by s0rena @ 1:08 PM
<< Home